Λεξικόν Γκρίκο-Ελληνικο-Ιταλικό

-Συγγραφέας :Aντόνιο Γκρεκό, Άννα Τζιροπούλου-Ευσταθίου
-ISBN : 9607076303
-ISBN 13 : 9789607076304
-Εκδόσεις : ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ
-Χρονολογία έκδοσης : 2003
-Σελίδες : 308


Περιγραφή:
Κατωιταλική ή Γραικάνικη διάλεκτος (ή Γραικάνικα) ονομάζεται η διάλεκτος της Ελληνικής
που περιλαμβάνει ιταλικά στοιχεία και ομιλείται στη Μεγάλη Ελλάδα της Νότιας Ιταλίας.
Είναι κυρίως γνωστή ως Κατωιταλική διάλεκτος, ενώ οι ομιλητές της την ονομάζουν
Γκρίκο (Grico) ή Κατωιταλιώτικα. Η Κατωιταλική είναι σε κάποιον βαθμό κατανοητή από τους
ομιλητές της Ελληνικής γλώσσας.


Προέλευση

Υπάρχουν δύο βασικές θεωρίες σχετικά με την προέλευση της διαλέκτου:

* Η θεωρία του Morosi (1870) και άλλων Ιταλών γλωσσολόγων, σύμφωνα με την οποία
η Κατωιταλική προέρχεται από τη γλώσσα των Βυζαντινών εποίκων του 9ου αιώνα.
* Η θεωρία του Γερμανού γλωσσολόγου Gerhard Rohlfs και Ελλήνων γλωσσολόγων
(Χατζιδάκι, Καρατζά, Καραναστάση, Τσοπανάκη, Μηνά κ.ά.), σύμφωνα με την οποία οι ρίζες
της διαλέκτου ανάγονται πολύ παλαιότερα, στον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας τον
8ο αιώνα π.Χ.. Στην ορθότητα της θεωρίας αυτής συνηγορεί ο μεγάλος αριθμός δωρισμών
της Κατωιταλικής.


Γεωγραφική εξάπλωση

Θέση των Γραικάνικων κοινοτήτων στην Καλαβρία και στο Σαλέντο
Γλωσσογεωγραφικός χάρτης τού ιδιώματος της Καλαβρίας ανά τους αιώνες. Γαλάζιο:
Ώς τον 15ο αιώνα. Μοβ: Ώς τον 16ο αιώνα. Κίτρινο: Ώς τον 19ο αιώνα. Πορτοκαλί:
Ώς τον 20ό αιώνα. Κόκκινο: Τρέχουσα διάδοση της διαλέκτου

Κοινότητες ομιλητών τής Κατωιταλικής διαλέκτου υπάρχουν σήμερα στη νότια άκρη
της Καλαβρίας και στην περιοχή Σαλέντο της Απουλίας, κοντά στην πόλη Λέτσε.
Στο Σαλέντο βρίσκονται εννέα μικρές πόλεις στην περιοχή Grecia Salentina
(Καλημέρα, Μαρτάνο, Καστρινιάνο ντε Γκρέτσι, Κοριλιάνο ντ' Οτράντο, Μαλπινιάνο,
Σολέτο, Στερνάτια, Ζολίνο, Μαρτινιάνο), με συνολικό πληθυσμό 40.000 ατόμων.
Στην Καλάβρία βρίσκονται εννέα χωριά στην περιοχή Μπόβα, αλλά ο γραικάνικος πληθυσμός
εκεί είναι σημαντικά μικρότερος.


Επίσημη κατάσταση

Η Ιταλική βουλή έχει αναγνωρίσει τη Γραικάνικη κοινότητα του Σαλέντο ως
«εθνική και γλωσσική μειονότητα» με την ονομασία Minoranze linguistiche Griche
dell'Etnia Griko-Salentina (Γλωσσική μειονότητα της Γκρικο-Σαλεντίνικης εθνότητας).


Πολιτισμός

Υπάρχει σημαντική προφορική παράδοση, ενώ ορισμένα τραγούδια και ποιήματα στην
Κατωιταλική είναι δημοφιλή στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Γνωστά μουσικά σχήματα από
το Σαλέντο είναι οι Ghetonia και οι Aramire. Επίσης, αξιόλογοι Έλληνες καλλιτέχνες
όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος και η Μαρία Φαραντούρη έχουν εκτελέσει κομμάτια
στα Γραικάνικα.